Iedereen voelt zich weleens onzeker of gespannen bij een toets, presentatie of nieuwe groep. Dat hoort bij leren, ontwikkelen en nieuwe dingen proberen. Soms is het gezonde spanning die helpt focussen en scherp blijven. Ook lichte faalangst komt vaak voor. Veel kinderen groeien daar met steun van ouders en leerkrachten overheen. Maar wat als die spanning zo groot wordt dat het je kind belemmert: thuis, op school of in sociale situaties?

Bij oefenen denken we vaak aan ‘iets nóg beter leren’. Maar bij faalangst is het doel juist om veilig te leren omgaan met spanning. Het gaat niet om foutloos, perfect of succesvol, maar om durven proberen, omgaan met ongemak en achteraf merken: "Ik kon dit aan." De spanning verdwijnt niet vanzelf, maar door iets spannends op een haalbare manier aan te gaan, kan een kind wél ervaren: “Ik vond het eng, maar ik kon het toch.”

Wanneer je merkt dat je kind of puber geblokkeerd raakt door faalangst, wil je als ouder natuurlijk maar één ding: helpen. Steun bieden, geruststellen, moed inspreken. Maar juist met de beste bedoelingen kun je soms reacties geven die de faalangst versterken, zonder dat je het doorhebt.

Faalangst komt niet alleen voor bij toetsmomenten of spreekbeurten. Het kan op verschillende leeftijden op heel andere manieren zichtbaar zijn. Waar jonge kinderen hun onzekerheid vaak nog uiten in tranen of buikpijn, houden pubers het regelmatig liever verborgen, zelfs als de angst ondertussen flink in de weg zit. In deze blog lees je hoe faalangst zich op verschillende leeftijden kan uiten én wat dat betekent voor hoe je ermee omgaat.

Veel kinderen willen het goed doen. Maar sommige kinderen willen het zó goed doen, dat het nooit goed genoeg voelt. Ze verbeteren eindeloos hun werk, durven pas te beginnen als ze zeker weten dat het lukt, of raken in paniek bij het idee dat iets fout zou kunnen gaan. Dat gedrag lijkt misschien op motivatie of ambitie, maar kan ook wijzen op perfectionisme en dat kan faalangst flink versterken.

Faalangst uit zich niet bij elk kind op dezelfde manier. Waar de één dichtklapt bij een toets, durft een ander geen vriendje te bellen of een sportwedstrijd te spelen. In dit derde deel van de blogserie kijken we naar de drie vormen van faalangst: cognitieve, sociale en motorische faalangst.

In het vorige deel van deze serie las je hoe faalangst eruit kan zien bij kinderen, en wat je als ouder kunt doen om te helpen. In dit tweede deel gaan we dieper in op een belangrijk onderscheid: het verschil tussen positieve en negatieve faalangst. Want niet alle spanning is slecht: gezonde spanning kan zelfs heel helpend zijn.

Voor veel kinderen en pubers is het dagelijkse leven gevuld met nieuwe ervaringen, uitdagingen en verwachtingen. Of het nu gaat om een spreekbeurt, een toets, een sportwedstrijd of sociale situaties, vriendschappen en groepsdruk. Voor sommige kinderen zorgt dit voor een flinke dosis spanning. Zoveel zelfs, dat ze blokkeren of situaties gaan vermijden.

Emoties horen bij het leven. Maar hoe leer je een kind of puber om die gevoelens te begrijpen, te benoemen en er op een gezonde manier mee om te gaan? In dit laatste deel kijken we hoe je als ouder de ontwikkeling van emotionele veerkracht kunt ondersteunen,  zodat je kind niet alleen begrepen wordt, maar zichzelf ook leert begrijpen.

Emotionele veiligheid is de basis waarop kinderen en pubers zich durven openstellen, groeien en zichzelf kunnen zijn. Het is het gevoel dat ze er mogen zijn, met alles wat ze voelen; ook de “lastige“ emoties zoals verdriet, boosheid of angst.

Als je kind boos is, zich terugtrekt of opstandig reageert, is het makkelijk om als ouder in de weerstand te schieten. Je voelt frustratie, onmacht of zelfs afwijzing. En toch is dat juist het moment waarop je kind jou nodig heeft, niet om de situatie op te lossen, maar om verbinding te voelen.

Soms weet je als ouder gewoon: er zit iets niet lekker. Je kind is boos, trekt zich terug of ontploft ineens om iets kleins. Maar wat zit er eigenlijk achter dit gedrag? Is het verdriet? Frustratie? Angst? Of gewoon te veel prikkels?