Omgaan met emoties van je kind of puber Deel 1 Wat vertelt het gedrag van je kind je écht?

Soms gedraagt je kind zich “lastig”: het wordt snel boos, luistert niet, of trekt zich ineens terug. Als ouder kun je dan het gevoel krijgen dat je faalt, of dat je niet meer tot je kind doordringt. Misschien herken je de gedachte “Waarom doet hij/zij zo moeilijk?!”

Maar wat als je het gedrag van je kind niet ziet als iets om te corrigeren, maar als iets dat je iets probeert te vertellen?

Gedrag is communicatie

Kinderen, en zeker pubers, zijn volop aan het leren hoe ze hun gevoelens kunnen herkennen, uiten en onder controle houden. Soms lukt dat goed. Maar vaak ook komen emoties er op een onhandige of heftige manier uit: schreeuwen, mokken, ruzie zoeken of zich terugtrekken.

Achter dat gedrag zit meestal een gevoel dat nog geen woorden heeft gekregen – maar wél gehoord wil worden.

Een kind dat:

• schreeuwt, wil misschien duidelijk maken dat het zich niet gehoord of begrepen voelt.
• zich terugtrekt, probeert zichzelf te beschermen tegen prikkels, spanning of onzekerheid.
• opstandig reageert, worstelt mogelijk met een gevoel van onmacht, frustratie of onrecht.

Het gedrag is dan een soort alarmbel. Geen teken van "ongehoorzaamheid", maar een uiting van iets wat vanbinnen speelt

Waarom het inzicht dat gedrag communicatie is jou als ouder kan helpen

Het geeft veel rust als je begrijpt waarom je kind zich op een bepaalde manier gedraagt. Achter boosheid, stilte of opstandigheid zit vaak iets anders: spanning, verdriet, onzekerheid of behoefte aan aandacht.

Als je dat leert herkennen, kun je reageren op wat je kind écht nodig heeft en niet alleen op het gedrag dat je ziet.

En misschien wel het mooiste: je leert je kind dieper kennen. Niet alleen wat ze doen, maar wat ze voelen en nodig hebben.

Wat kun je doen als ouder?

• Pauzeer even voordat je reageert. Vraag jezelf af: “Wat wil mijn kind me vertellen met dit gedrag?”
• Blijf nieuwsgierig. In plaats van direct te reageren met iets als “Hou daar nou eens mee op,” kun je proberen: “Ik zie dat je boos bent. Wil je vertellen wat er aan de hand is?”
• Houd rekening met de ontwikkelingsfase van je kind. Jongere kinderen kunnen hun gevoelens nog moeilijk onder woorden brengen. Pubers kunnen hun gevoelens soms best onder woorden brengen, maar kiezen er regelmatig voor om te zwijgen. Dat kan komen doordat ze bang zijn om niet serieus genomen te worden, maar ook omdat ze het zelf nog niet goed begrijpen, zich schamen, of liever eerst zelf willen uitzoeken wat er speelt. Hoe je kind communiceert, verschilt per fase, en het helpt als je daar als ouder oog voor hebt.

En als het niet lukt?

Soms blijft gedrag lastig of wordt het zelfs heftiger, ook al doe je je best. Dan is het geen zwakte om hulp te zoeken, maar juist een kracht. Want hoe eerder je samen ontdekt wat er speelt, hoe beter je kind leert omgaan met emoties: een vaardigheid waar ze hun hele leven wat aan hebben.

In deel 2 gaan we dieper in op de verschillende soorten emoties (zoals boosheid, angst, overprikkeling) en hoe die er bij kinderen én pubers uit kunnen zien. Met concrete tips om beter te herkennen wat er echt speelt.